Waarom Sangiovese De Koning Van Italiaanse Druiven Is

Sangiovese is een iconische druivensoort die een centrale rol speelt in de Italiaanse wijncultuur. Deze veelzijdige druif vormt de basis voor enkele van de meest geliefde wijnen uit Midden-Italië, waaronder de bekende Rosso di Montalcino. Met zijn rijke geschiedenis en unieke kenmerken heeft Sangiovese een blijvende invloed op de wijnwereld en de Italiaanse keuken.

In dit artikel gaan we dieper in op waarom Sangiovese wordt beschouwd als de koning van Italiaanse druiven. We bekijken de oorsprong en ontwikkeling van deze druivensoort, onderzoeken zijn onderscheidende eigenschappen, en bespreken enkele beroemde wijnen die ervan worden gemaakt. Ook komt aan bod hoe Sangiovese past bij typisch Italiaanse gerechten zoals pasta en pizza, en welke plek deze druif inneemt in het Italiaanse wijnclassificatiesysteem.

De rijke geschiedenis van Sangiovese

Oorsprong en betekenis van de naam

Sangiovese heeft een lange en rijke geschiedenis die teruggaat tot de oudheid. Experts geloven dat deze druivensoort al meer dan 2000 jaar geleden bekend was en door de Etrusken werd gebruikt voor wijnproductie. De druif vond zijn favoriete gronden in Toscane, Romagna en Umbrië, waar hij zich verspreidde langs het Italiaanse schiereiland.

De naam “Sangiovese” heeft verschillende theorieën over zijn oorsprong. Een populaire legende suggereert dat de naam afkomstig is van de Latijnse woorden “Sanguis Jovis”, wat “Bloed van Jupiter” betekent. Volgens het verhaal zou een monnik van het klooster van Santarcangelo di Romagna, nabij de Monte Giove, deze naam hebben gegeven aan de wijn die hij serveerde tijdens een banket ter ere van paus Leo XII.

Evolutie van de druif door de eeuwen heen

Door de eeuwen heen heeft Sangiovese een belangrijke evolutie doorgemaakt. In de 18e eeuw begon de druif aan populariteit te winnen en werd hij in heel Toscane aangeplant. In 1773 prees de Florentijnse arts en botanicus Giovanni Cosimo Villifranchi de Sangiovese (toen bekend als S.Gioveto) in zijn werk “Oenologia Toscana”. Hij beschreef de druif als een rode, bijna zwarte druif met een harde schil die zeer kleurrijke en levendige wijn produceerde.

In de 19e eeuw speelde Baron Bettino Ricasoli, eigenaar van Castello di Brolio, een cruciale rol in de ontwikkeling van Sangiovese. Hij introduceerde een nieuw recept voor Chianti-wijn, waarbij Sangiovese een integraal onderdeel werd van de blend. Zijn formule bestond uit 7/10 Sangiovese, 2/10 Canaiolo en de rest Malvasia del Chianti. Deze formule vormde de basis voor de moderne Chianti-wijnen en droeg bij aan de verdere verspreiding en waardering van Sangiovese.

Belangrijke rol in de Italiaanse wijncultuur

Sangiovese heeft een onuitwisbare stempel gedrukt op de Italiaanse wijncultuur. Als meest aangeplante rode druivensoort in Italië, vormt hij de ruggengraat van vele beroemde wijnen. In Toscane onderscheidt men twee grote families: Sangiovese Grosso (ook bekend als Brunello in Montalcino en Prugnolo Gentile in Montepulciano) en Sangiovese Piccolo, die in het grootste deel van de regio wordt gebruikt.

De druif heeft een belangrijke invloed op de productie van iconische wijnen zoals Brunello di Montalcino, Vino Nobile di Montepulciano en verschillende Chianti-variëteiten. In de unieke omgeving van de heuvels van Montalcino produceert Sangiovese een van de meest gewaardeerde rode wijnen ter wereld, bekend om zijn structuur, volle smaak, elegantie en verouderingspotentieel.

Sangiovese’s veelzijdigheid en vermogen om de nuances van zijn terroir te tonen, hebben hem geliefd gemaakt bij wijnmakers en wijnliefhebbers. Zijn aanpassingsvermogen aan verschillende bodems en klimaten heeft ertoe geleid dat hij niet alleen in Toscane, maar ook in andere Italiaanse regio’s zoals Emilia-Romagna, Umbrië, Marche en zelfs in delen van Zuid-Italië wordt verbouwd.

De blijvende aanwezigheid van Sangiovese in de Toscaanse wijngaarden en zijn sleutelrol in iconische Italiaanse wijnregio’s hebben zijn status als ware ambassadeur van de Italiaanse wijncultuur bevestigd. Sangiovese belichaamt de essentie van het viticulturele erfgoed van het land en blijft een centraal element in de Italiaanse wijntraditie.

Unieke kenmerken van de Sangiovese druif

Smaakprofiel en aroma’s

Sangiovese staat bekend om zijn complexe smaakprofiel en aroma’s die variëren afhankelijk van de groeiomstandigheden en vinificatiemethoden. De wijn heeft doorgaans een medium body met een hoge zuurgraad en tanninegehalte. Het smaakpalet omvat vaak tonen van zure kersen, pruimen, appels, leer, koffie en laurierblaadjes. De aroma’s van Sangiovese zijn een mix van fruitige en aardse geuren, met hints van viooltjes, irissen, rijpe rode vruchten en zelfs bloedsinaasappel.

De neus van Sangiovese wordt gekenmerkt door bloemige noten van viooltjes en irissen, gemengd met sappig rood fruit zoals kersen, zwarte kersen en frambozen. Daarnaast kunnen aardse geuren van ondergroei, humus, varens en tijm aanwezig zijn. Bij veroudering in hout kunnen tertiaire aroma’s van vanille, koffie, tabak, chocolade of leer zich ontwikkelen, afhankelijk van het gebruikte houtsoort.

Aanpassingsvermogen aan terroir

Sangiovese heeft een opmerkelijk vermogen om zich aan te passen aan verschillende terroirs, vergelijkbaar met Pinot Noir in zijn gevoeligheid voor de omgeving. Deze druif gedijt het best in warme, droge zomers en goed gedraineerde bodems. In Toscane, waar Sangiovese het meest wordt verbouwd, komen de druiven het best tot hun recht in klei- en kalkrijke bodems met veel stenen.

Het klimaat heeft een aanzienlijke invloed op de kenmerken van Sangiovese-wijnen. In warmere gebieden zoals Montalcino rijpen de druiven volledig, wat resulteert in krachtige, volle wijnen. In koelere of meer gevarieerde klimaten, zoals delen van Chianti, vertonen de wijnen vaak een hogere zuurgraad en een frisser, aromatischer profiel.

Uitdagingen voor wijnmakers

Hoewel Sangiovese een veelzijdige druif is, brengt hij ook uitdagingen met zich mee voor wijnmakers. De druif rijpt relatief laat, wat betekent dat hij in te koele locaties onrijpe en zure wijnen kan produceren. Sangiovese heeft de neiging om overvloedig te produceren, wat de kwaliteit van de wijn kan compromitteren als de opbrengst niet zorgvuldig wordt beheerst.

Een andere uitdaging is de dunne schil van de Sangiovese-druiven, waardoor ze gevoelig zijn voor rot in koude en vochtige omstandigheden. Wijnmakers moeten daarom extra aandacht besteden aan het oogstmoment en de vinificatietechnieken om het beste uit deze druif te halen.

De keuze van de juiste klonen is cruciaal voor het produceren van hoogwaardige Sangiovese-wijnen. In de jaren ’80 en ’90 werd er veel onderzoek gedaan naar kloonselectie, met als doel Sangiovese-wijnen met meer complexiteit en verouderingspotentieel te creëren. Moderne klonen produceren kleinere druiven met dikkere schillen, ideaal voor langdurige veroudering en minder vatbaar voor botrytis.

Ondanks deze uitdagingen blijft Sangiovese een geliefde druif onder wijnmakers en wijnliefhebbers. Zijn vermogen om de nuances van het terroir te tonen en zich aan te passen aan verschillende wijnstijlen maakt Sangiovese een essentieel onderdeel van de Italiaanse wijncultuur. Of het nu gaat om de iconische Chianti Classico, de krachtige Brunello di Montalcino of de innovatieve Super Tuscans, Sangiovese blijft de koning van de Italiaanse druiven en een ware ambassadeur van de Italiaanse wijntraditie.

Beroemde wijnen gemaakt van Sangiovese

Chianti Classico

Chianti Classico is een van de meest gerenommeerde wijnen ter wereld, gemaakt van de Sangiovese druif. Deze wijn draagt de naam van het gebied waar hij vandaan komt en moet voldoen aan strenge kwaliteitsnormen. Chianti Classico heeft een heldere robijnrode kleur met een granaatrode tint en een diepe, wijnachtige geur. De smaak is droog en fruitig, en neigt na verloop van tijd naar een zachte, fluweelachtige textuur.

Volgens de productievoorschriften moet Chianti Classico minimaal 11 maanden rijpen en een alcoholpercentage van ten minste 12% hebben ¹. De Riserva-versie vereist een minimale rijping van 24 maanden, waarvan ten minste 3 maanden op fles, en heeft een minimaal alcoholpercentage van 12,5% ¹. Chianti Classico bestaat voor 80% tot 100% uit Sangiovese druiven, wat de hoge kwaliteit van deze wijn waarborgt ².

De traditionele vorm van wijnbouw voor Chianti Classico is de Toscaanse verzamelaar, afgeleid van de Guyot-techniek. In de afgelopen jaren heeft de “cordon” vorm aan populariteit gewonnen, omdat deze zich leent voor mechanisatie zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit. Het productieproces omvat zorgvuldige stappen, van de bloei van de wijnstokken in mei-juni tot de oogst in oktober, gevolgd door fermentatie en rijping.

Brunello di Montalcino

Brunello di Montalcino is een andere prestigieuze wijn gemaakt van 100% Sangiovese druiven, specifiek van het Brunello of Sangiovese Grosso type. Deze wijn heeft de hoogste DOCG-classificatie van Italië en wordt door veel wijncritici beschouwd als de beste wijn van het land ³. Brunello di Montalcino staat bekend om zijn uitzonderlijk krachtige fruitsmaken, hoge tanninegehalte en hoge zuurgraad.

De eerste moderne versie van Brunello di Montalcino werd in 1888 uitgebracht door wijnmaker Ferruccio Biondi-Santi, na een rijping van tien jaar in grote eikenhouten vaten . Na de Tweede Wereldoorlog begonnen geleidelijk aan meer producenten Brunello te maken, en in 1968 kreeg de Montalcino-regio de DOC-status. In 1980 werd het de eerste Italiaanse wijnregio die de DOCG-status verwierf ⁴.

Brunello di Montalcino heeft een uitstekend verouderingspotentieel. Jonge Brunello’s hebben intense fruit- en bloemenaroma’s, terwijl oudere exemplaren na een decennium of langer rijpen, complexere smaken ontwikkelen van gedroogde vijgen, gekonfijte kersen, hazelnoten, leer en chocolade ⁵. De tannines en zuurgraad worden verfijnder, wat resulteert in een aangenamere, zoetere afdronk.

Vino Nobile di Montepulciano

Vino Nobile di Montepulciano is een klassieke rode wijn uit Toscane, voornamelijk gemaakt van Sangiovese druiven. De geschiedenis van deze wijn gaat terug tot de 14e eeuw, maar het werd pas in de vroege 19e eeuw uitgebreid gedocumenteerd ⁶. Oorspronkelijk stond de wijn bekend als “Vino rosso scelto di Montepulciano”, maar wijnmaker Adamo Fanetti begon zijn product rond 1930 “nobile” (nobel) te noemen om het te promoten .

In 1966 kreeg Vino Nobile di Montepulciano de DOC-status, gevolgd door de DOCG-status in 1980 ⁷. Volgens de DOCG-regelgeving moet elke Nobile-wijn minimaal 60% Sangiovese bevatten, met de rest bestaande uit Cannaiolo (meestal 10-20%) en andere lokale variëteiten zoals Mammolo ⁸.

Vino Nobile di Montepulciano biedt primaire smaken van kers, pruim, aardbei en donkere bessen, met subtiele kruidige en aardse tonen ⁹. Deze wijn is veelzijdig en past goed bij verschillende gerechten. Hoewel veel Nobile binnen enkele jaren na botteling wordt gedronken, kunnen de beste exemplaren tot 20 jaar worden bewaard ¹⁰.

Deze drie iconische wijnen – Chianti Classico, Brunello di Montalcino en Vino Nobile di Montepulciano – tonen de veelzijdigheid en kwaliteit van de Sangiovese druif. Ze vertegenwoordigen het beste wat de Toscaanse wijnbouw te bieden heeft en blijven wereldwijd gewaardeerd om hun unieke kenmerken en rijke geschiedenis.

Conclusie

Sangiovese heeft een onbetwistbare invloed op de Italiaanse wijncultuur. Van de iconische Chianti Classico tot de krachtige Brunello di Montalcino, deze veelzijdige druif toont zijn vermogen om zich aan te passen aan verschillende terroirs en wijnstijlen. Zijn unieke smaakprofiel, met levendige zuren en complexe aroma’s, maakt hem geliefd bij wijnliefhebbers wereldwijd.

Al met al bevestigt Sangiovese zijn positie als de koning van Italiaanse druiven. Zijn rijke geschiedenis, aanpassingsvermogen en centrale rol in beroemde wijnen onderstrepen zijn blijvende belang. Of het nu gaat om een glas Vino Nobile di Montepulciano of een gerijpte Brunello, Sangiovese blijft de belichaming van de Italiaanse wijntraditie en een bron van genot voor wijnliefhebbers.

FAQs

1. Wat maakt de Sangiovese druif uniek?
   De Sangiovese druif is bijzonder omdat het de eigenschappen van zijn terroir en ouderdom op een elegante manier weerspiegelt. Dit heeft ervoor gezorgd dat deze druif enorm gewaardeerd wordt door wijnliefhebbers wereldwijd en een van de favoriete druivensoorten in Italië is.
2. Hoe komt de Sangiovese aan zijn naam?
   Er bestaan verschillende theorieën over de herkomst van de naam Sangiovese. Een populaire theorie is dat de naam afgeleid is van ‘sanguis Jovis’, wat ‘bloed van Jupiter’ betekent. Een andere mogelijkheid is dat het verwijst naar het Toscaanse stadje San Giovanni Valdarno.
3. Wat is het verschil tussen Sangiovese en Sangiovese Grosso?
   Sangiovese Grosso is een natuurlijke variant van de Sangiovese druif. De term ‘Grosso’ verwijst naar de grotere omvang van de bessen in vergelijking met de standaard Sangiovese druif.
4. Waar wordt Sangiovese geteeld?
   De Sangiovese druif vindt zijn oorsprong in Toscane, maar wordt ook verbouwd in andere delen van Italië zoals Umbrië, dat grenst aan Toscane, Campanië in het zuiden en Romagna, waar deze bekend staat als Sangiovese di Romagna. Daarnaast wordt de druif ook in Frankrijk verbouwd.

Referenties

[1] – https://italianwinetales.com/sangiovese-wine/
[2] – https://www.foodandwine.com/wine/red-wine/sangiovese-wine-guide
[3] – http://www.ericguido.com/2013/09/the-italian-wine-grape-sangiovese.html
[4] – https://winemakermag.com/article/sangiovese-varietal-focus-2
[5] – https://www.winetwofive.com/episode-41-grape-rap-sangiovese-king-tuscan-grapes/
[6] – https://www.clubaisbelgium.com/post/sangiovese-del-mio-stivale-the-sangiovese-italy-s-most-cultivated-red-grape-variety
[7] – https://www.privatereservefinewines.com/sangiovese-grape-a-brief-introduction/
[8] – https://en.wikipedia.org/wiki/Sangiovese
[9] – https://ingoodtaste.com/blogs/wine-101/sangiovese?srsltid=AfmBOoqdABI1_vaqoWI3fpot1Z_14U6msQGwXL1WY50xtMRNujPWyicW
[10] – https://www.virginwines.co.uk/hub/wine-guide/grape-varieties/sangiovese/